Rząd: Coleoptera ( chrząszcze )
Rodzina: Silvanidae
Opis
Charakterystyka
Chrząszcze to owady o owady o skrzydłach przednich twardych i skórzastych, stykających się wzdłuż środkowej linii grzbietu; tylne skrzydła są błoniaste, czasem nieobecne; aparat gębowy gryzący, dobrze rozwinięty tułów, przeobrażenie zupełne ze stadiami jaja, larwy, poczwarki i osobnika dorosłego. Owady o wąskich, spłaszczonym ciałach; 11 - członowe czułki z buławkami i 5 – członowe stopy.
Charakterystyka gatunkowa
Spichrzel surynamski ( Oryzaephilus surinamensis )
Dorosłe owady osiągają 2,5 – 3,5 mm długości; barwa ciemnobrązowa; odległość od oka do przedtułowia przekracza połowę pionowej średnicy oka; 6 ząbków wzdłuż każdej ze stron przedtułowia ( stąd angielska nazwa – piłozęby ).
Spichrzel orzechowiec ( Oryzaephilus mercator )
Wyglądem bardzo zbliżony do Spichrzel surynamskiego ze wszystkimi cechami opisanymi powyżej, z tym że odległość od oka do przedtułowia nie przekracza połowy pionowej średnicy oka.
Ahasverus advena
Dorosłe osiągają 2 – 3 mm długości; barwa: czerwonawo – brązowa; po bokach przedtułowia jeden duży ząbek.
Miejsce występowania
Jak wskazuje nazwa gatunkowa, spichrzel surynamski prawdopodobnie pochodzi z którejś z Ameryk. Obecnie jest gatunkiem kosmopolitycznym. Gatunek ten opanowuje ziarna zbóż i wile różnych produktów żywnościowych. Opanowane przez szkodnika bywają powierzchnie handlowe i magazynowe. Chrząszcze te można często spotkać w pakowanej żywności.
Źródłem infestacji mogą być owady obecne w elementach materialnych magazynów zbożowych ( także w workach), w ziarnie transportowym między zakładami oraz w pojazdach do jego przewozu.
Względnie niewielka liczba owadów potrafi bardzo szybko spowodować poważną infestację.
Spichrzele są małymi, aktywnymi owadami , które chętnie wykorzystują spękania i szczeliny jako kryjówki. Dzięki swej odporności na chłód potrafią bez trudu przezimować w klimacie umiarkowanym. Ich cykl rozwojowy może trwać zaledwie 20 dni i już w ciągu miesiąca od żniw może dojść do poważnych infestacji. Spichrzel orzechowiec jest również szeroko rozpowszechniony. Podobnie jak spichrzel surynamski, atakuje wiele rozmaitych produktów żywnościowych. Ponieważ jednak jest bardziej wrażliwy na niskie temperatury i wilgotność, do infestacji dochodzi tylko w ogrzewanych budynkach, gdzie istnieją odpowiednie dla niego warunki.
Ahasverus advena również pochodzi z tropików. Może atakować różnego rodzaju materiał, wymaga jednak obecności pleśni.
Znaczenie jako szkodnika
Spichrzele surynamskie mogą wyrządzać duże szkody w składowanym ziarnie. Atakują również produkty zbożowe, suszone owoce, suszone mięso, nasiona oleiste, orzechy, ryż, a nawet leki. Sama obecność tych owadów w ziarnie może dyskwalifikować produkt. Może dojść do uszkodzenia kiełków (zarodków), a w przypadku znacznego rozprzestrzenienia się infestacji do przegrzewania się ziarna. To prowadzi z kolei do zbrylania się, pleśnienia, a nawet kiełkowania ziarna. Może dojść do utraty zarówno jakości, jak i wagi ziarna.
Jęczmień słodowy bywa dyskwalifikowany ze względu na słabe kiełkowanie, zaś pszenica na mąkę ulega przebarwieniom i odbarwieniu. Obecność spichrzeli w innych produktach żywnościowych może prowadzić do obniżenia walorów smakowych i w efekcie do dyskwalifikacji podczas kontroli jakości.
Warto również wspomnieć, o spichrzelach orzechowcach, które atakują głównie nasiona oleiste i suszone owoce zaś Ahasverus advena– poza wspomnianymi produktami – również produkty zbożowe i kakao.
Cykl życiowy
Samica spichrzela surynamskiego składa do 400jaj, pojedynczo lub w małych złożach, w tempie 6 – 10 dziennie. Składane bezpośrednio w produkcie lub w jego pobliżu. W temperaturze 20 – 23 stopni C po 8 – 17 dniach wylęgają się z nich larwy o spłaszczonych i długich na około 0,9mm ciałach.
Mają żółtawo - białe ubarwienie z brązowymi plamkami i brązową głową. Typowo dla larw chrząszczy mają dobrze rozwiniętą głowę z aparatem gryzącym oraz trzy pary odnóży na segmentach tułowia. Larwy są ruchliwe i żywią się uszkodzonymi nasionami, przez co należy je uważać za wtórnego szkodnika ziarna.
Stadium larwy trwa od 4 do 7 tygodni, w czasie których larwy przechodzą od 2 do 5 linień, osiągając ostateczne długości 3mm. Następnie z drobinek jedzenia i innego materiału budują kokon, w którym się przepoczwarzają. Dorosłe osobniki pojawiają się po okresie od 1 do 3 tygodni.
Dorosłe spichrzele żyją przez 6 – 10 miesięcy, rozmnażając się w zakresie temperatur 17,5 – 40 st C. Przy 20St C cykl rozwojowy trwa od 12 do tygodni, a przy 32 – 35 st C zaledwie 20dni.
Zwalczanie
Ocena infestacji
Istnieje wiele rodzajów pułapek, za pomocą których można zmierzyć rozmiary infestacji chrząszczy magazynowych. Są wśród nich pułapki zapadkowe, worki z przynętą, pułapki tubowe typu sonda i lepy. Niezależnie od wykorzystywanej techniki należy prowadzić dokumentację przeprowadzonych obserwacji.
Higiena/postępowanie
Składy żywności należy budować w solidnie, w sposób umożliwiający utrzymanie właściwych warunków przechowywania i łatwe sprzątanie. Budynki te powinny być ocieplone, dobrze wentylowane i izolowane od wilgoci. Powinno być w nich jak najmniej pęknięć i szczelin mogących stanowić kryjówki dla chrząszczy.
Towar należy układać w równe równe stosy ponad poziomem podłogi, na paletach, w odstępstwie od ścian i sufitu. Odstępy między stosami i zapewniając wentylację, możliwość regularnej inspekcji, utrzymania czystości i - w razie potrzeby – aplikacji i środków owadobójczych. Ważna jest odpowiednia rotacja zapasów. Jeśli jest taka możliwość, towary powinny przechodzić przez magazyn tylko w jednym kierunku. Staranny dobór opakowań pomoże odeprzeć atak owadów. Generalnie lepiej sprawdzą się grube, mocne materiały o gładkiej, błyszczącej fakturze. Paczki powinny być mocne i szczelnie zamknięte.
Należy się starać, by w magazynie nie zalegały resztki żywności (składowanych towarów lub wtórnego pochodzenia, na przykład z gniazd ptaków), w których chrząszcze mogłoby się rozmnażać i rozwijać, stanowiąc zagrożenia dla magazynowania i żywności. Opanowane partie towaru powinny być niszczone lub poddawane fumigacji. W magazynach należy utrzymywać nienaganną czystość, a miejsca magazynowania w gospodarstwach rolnych należy dokładnie wysprzątać przed żniwami. Całe ziarno przyjmowane do magazynu powinno być osuszone do odpowiedniego poziomu wilgotności i temperatury, np. <15% wilgotności i <15 stopni Celsjusza, a następnie utrzymywane w takim stanie.
Zwalczanie insektycydami
Środki owadobójcze można aplikować na elementy konstrukcyjne magazynów, szczególnie w miejscach potencjalnych kryjówek owadów. Możliwe jest również zastosowanie odpowiednich środków bezpośrednio na ziarno.
poradnik pochodzi z "Atlas szkodników w higienie sanitarnej" przygotowany przez firmę BAYER
