Psotniki ( gryzki )

Rząd: Psocoptera „psotniki, gryzki”

Opis

Charakterystyka:

Owady o delikatnej budowie ciała, rzadko przekraczające 6mm długości. Typowi przedstawiciele mają dwie pary błonkowatych skrzydeł, lecz widoczna jest tendencja ewolucyjna do zaniku skrzydeł u wielu gatunków. Czułki długie i nitkowate, składające się z 12 – 50 segmentów; oczy złożone, słabo wykształcone; aparat gębowy gryzący; stopy dwu - lub trójczłonowe, każda wyposażona w dwa pazurki; przeobrażenia niezupełne ze stadiami jaja i nimfy.

Charakterystyka gatunkowa:

Psotnik ( Liposcelis bostrychophilus ( bostrychophila))

Długość dorosłego osobnika ok. 1mm; jasnobrązowe ubarwienie; szerokie, płaskie udo tylnego odnóża, brak szczątkowych skrzydeł; spłaszczony odwłok.

Liposcelis entomophilus

Ubarwienie żółtobrązowe z wyraźnymi ciemnoczerwonymi pasami na odwłoku.

Psotnik zakamarnik / zakamarnik pulsorz ( Trogium pulsatorium )

Dorosłe osobniki bardzo ruchliwe, długości około 1,5 – 2mm; bladożółte lub białe ubarwienie; dobrze wykształcone oczy; obecne szczątkowe skrzydła; rzędy czarnych kropek na przednich krawędziach niektórych segmentów odwłokowych.

Lepinotus patruelis

Długość dorosłych osobników ok. 2mm; ciemnobrązowe lub czarne ubarwienie; szczątkowe skrzydła

Miejsca występowania

Większość gatunków gryzków spotyka się w naturalnym środowisku, w miejscach takich jak gniazda ptaków, szczeliny w pniach drzew, pod korą i na liściach. Gatunki uznane za szkodniki występują powszechnie w magazynach, zakładach przetwórstwa spożywczego, spichlerzach i muzeach, a także w domach i punktach handlowych. Opanowują tam produkty pochodzenia roślinnego i zwierzęcego, w tym składowana żywność, gips, skórę, drewno, a nawet książki.

Wiele gatunków to organizmy kosmopolityczne i miejsca ich pochodzenia nie są znane. Różne gatunki mają różne wymagania względem temperatury. Lepinotus patruelis często spotykany jest w chłodnych miejscach, np. w magazynach, podczas gdy Liposcelis bostrychophilus, podejrzewany o afrykańskie pochodzenie woli cieplejsze warunki.

W ogrzanych budynkach stale lęgnące się gatunki ( np. z rodzaju Liposcelis ) rozmnażają się przez cały rok. Inne gatunki ( np. z rodzaju Trogium ) wydają tylko jedno pokolenie rocznie i zdarza im się zimować jako nimfy.

Znaczenie psotniki-gryzki jako szkodnika

Psotniki rzadko wyrządzają szkody bezpośrednio przez żerowanie i jeśli występują nielicznie, są praktycznie nieszkodliwe. Duże infestacje mogą jednak być niebezpieczne dla delikatnych przedmiotów, jak książki i futra. Szkody w suszonym mięsie obejmują otwory i tunele, w których te owady się kryją, jak również nalot białego proszku i kryształów soli.

Głównym problemem związanym z psotnikami jest ich dokuczliwość dla ludzi. Owady te mogą uszkadzać nieprzetworzoną i przetworzoną żywność. Mogą przyczyniać się do stopniowego wzrostu temperatury składowanego hurtowo ziarna, prowadząc do obniżenia jego jakości i wartości. Zanieczyszczone produkty wymagają rozpoznania i zniszczenia, co jest czasochłonne i kosztowne. Ucierpieć może również jakość jaj poplamionych rozgniecionych gryzkami o ciemnym ubarwieniu np. z rodzaju Lepinotus. Gotowe produkty mogą ulec infestacji w sklepach lub w domu i utracić swą renomę w oczach konsumenta. Palety, podkłady i opakowania po opanowaniu przez psotniki mogą być źródłem infestacji dla magazynowania produktów.

Wśród licznych produktów i materiałów, które mogą być obiektem infestacji gryzków są : paczkowane orzechy, guano nietoperzy, czekolada, karma dla ryb, mleko w proszku, eksponaty muzealne i książki, ziarno rzepakowe, płatki zbożowe, pyłek kwiatowy, salami, złuszczona skóra, suszone płaty mięsa, składowane ziarna zbóż, nasiona buraka cukrowego, drożdże, a nawet wilgotna masa gipsowa.

Choć dla człowieka, psotniki (zwane również „ wszami książkowymi”) są często mylone z prawdziwymi wszami, stając się powodem paniki. W domu możemy je spotkać nie tylko w pobliżu żywności, lecz również rojące się nad meblami i przy ścianach, w tym świeżo otynkowanych i jeszcze wilgotnych. Niewątpliwie przedmiotem ataku psotników często bywa materiał pochodzenia zwierzęcego lub roślinnego, lecz szczególnie preferowane przez psotniki są mikroorganizmy w tym bakterie, drożdże, pleśń i algi. Z tego powodu lepiej rozwijają się w wilgotnych warunkach. Ten bliski związek z mikroorganizmami sprawia, ze psotniki przenoszą je na sobie, przyczyniając się do ich rozprzestrzeniania.

Cykl życiowy psotniki-gryzki

(Na podstawie cyklu życiowego Liposcelis bostrychophilus)

Samice niektórych gatunków psotników mogą się rozmnażać bez zapładniania, samce są wówczas nieliczne, karłowate lub nie wstępują w ogóle. W ciągu całego życia samica produkuje około 200 jaj. Składa je zwykle oddzielone po jednym do trzech dziennie. Lepkie jaja pokrywają się drobinkami jedzenia lub innego materiału albo też przywierają do podłoża. Jednakże część gatunków żyjących na zewnątrz jednorazowo składa jaja w większej ilości i pokrywa je jedwabista siateczką. Gładkie jajeczka o perłowym zabarwieniu wykluwają się po 1 – 2 tygodniach. Wyklute z nich nimfy bardzo przypominają dorosłe osobniki. Przechodzą one od 3 do 8 linień zależnie od gatunku i osiągają dojrzałość w ciągu około 15 dni. Z każdym kolejnym linieniem nimfa coraz bardziej upodabnia się do dorosłego psotnika, wykształcając oczy, czułki i skrzydła ( jeśli są obecne). Warunki zewnętrzne i jakość diety mają ogromny wpływ na tempo rozwoju psotników.

Pełen cykl rozwojowy trwa zwykle miesiąc, zaś dorosłe osobniki dożywają do pół roku. Owady te są umiarkowanie dostosowane do środowisk, jakie zamieszkują. Ich niewielkie rozmiary i spłaszczone ciała pozwalają im się łatwo chować w pęknięciach i szczelinach. Jednak ich względnie cienka skóra w połączeniu z dużym stosunkiem powierzchni ciała do objętości sprawia, iż są dobrze przystosowane do niekorzystnych warunków, a w szczególności do niskiej wilgotności.

Psotniki, Gryzki, Psotnik zakamarnik  - Zwalczanie

Higiena / postępowanie

Ze względu na liczne czynniki sprzyjające ponownej infestacji, psotniki bardzo trudno zwalcza się środkami owadobójczymi. Najskuteczniejszą metodą zwalczania jest dokładne wietrzenie i osuszanie pomieszczeń, co zapobiega powstawaniu pleśni i odcina owady od źródła pożywienia.

Towar w magazynach należy układać w równe stosy ponad poziomem podłogi na paletach, bez stuku ze ścianami i sufitem. Odstępy między stosami zapewniają wentylację, możliwość regularnej inspekcji, utrzymania czystości i - w razie potrzeby - aplikacji środków owadobójczych. Silnie opanowany przez gryzyki towar powinien być niszczony.

Infestacje palety można rozpoznać poprzez jej „strzepnięcie”, to jest opuszczanie palety z wysokości ok. 75cm nad rozwiniętym pod nią arkusz białego papieru.

Zwalczanie psotniki gryzki insektycydami

Psotniki są wrażliwe na szereg różnych środków owadobójczych. Problemem jest zapewnienie kontaktu szkodnika z pestycydem w celu skutecznej dezynsekcji.

Jeżeli podobał Ci się opis dotyczący zwalczania Psotnika (gryzki) to rekomendujemy przeczytanie innych naszych Artykułów blogowych o szkodnikach

Sprawdź również naszą ofertę na Środki do zwalczania szkodników!