Rhyzopertha dominica
Rząd: Coleoptera ( chrząszcze )
Rodzina: Bostrichidae
Opis
Charakterystyka
Chrząszcze to owady o skrzydłach przednich twardych i skórzastych, stykających się wzdłuż środkowej linii grzbietu; tylne skrzydła są błoniaste, czasem nieobecne; aparat gębowy gryzący; dobrze rozwinięty tułów; przeobrażenie zupełnie ze stadiami jaja, larwa, poczwarki i dorosłego osobnika.
Czułki zwykle mniej niż 11 – członowe z długimi 3 – segmentowymi buławkami; przedtułów w większym lub mniejszym stopniu zakrywający skierowaną ku dołowi głowę; stykające się ze sobą biodra tylnych odnóży.
Charakterystyka gatunkowa
Kapturnik zbożowiec ( Rhyzopertha dominica )
Dorosły osobnik osiąga 2,3 – 3 mm długości; ubarwienie ciemne czerwonobrązowe/czarne; cylindryczne ciało z przedtułowiem pokryty wzgórkami, szczególnie w przedniej części; pokrywy z wyraźnymi rzędami drobnych wgłębień; 5 – członowe stopy
Miejsca występowania
Kapturnik zbożowiec pochodzi z Ameryki Płd. lecz obecnie jest kosmopolitycznym gatunkiem, rozpowszechnionym szczególnie w ciepłych krajach. Jest ciepłolubny i najlepiej rozwija się w miejscach, gdzie temperatury są wysokie; nie jest odporny na chłód i tylko w ogrodniczym stopniu rozwija się w temperaturze poniżej 23 stopni C. Uszkadza wiele produktów pochodzenia roślinnego, w tym pszenicę, jęczmień, kukurydzę, ryż, proso, sorgo, suszone ziemniaki, suszone zioła i herbatniki. Notowano również infestacje drewna i książek. W Australii i Indiach jest ważnym szkodnikiem ziarna. Infestacje spotyka się w miejscach magazynowania ziarna, w tym w ładowniach statków, młynach i przetwórniach karmy zwierzęcej.
Znaczenie jako szkodnikach
Kapturnik zbożowiec jest pierwotnym szkodnikiem ziarna, co oznacza, że atakuje nieuszkodzone ziarno, czyniąc je podatnym na ataki wtórnych szkodników. Zarówno dorosłe osobniki, jak i larwy żywią się ziarnem, pozostawiając po sobie mączny pył i czasem niewiele więcej niż puste łupiny. Dorosłe osobniki są ruchliwe i mogą atakować wiele nasion, larwy zaś wgryzają się do ziaren i rozwijają się w ich wnętrzu.
Infestacje pszenicy mogą prowadzić do zmniejszenia wydajności mąki z ziarna oraz obniżać jakość ciasta. Ucierpieć może również objętość i jakość wypieków. Produkty mogą ulec zanieczyszczeniu odchodami i wydzielinami owadów. Uważa się, że mocno zaatakowana pszenica ma zapach podobny do miodu.
Cykl życiowy
Samica kapturnika składa 300 – 500 jaj w ciągu około trzech tygodni. Jaja składane są pojedynczo lub w pakietach liczących 2 – 30 sztuk. Często przytwierdzone są do ziaren. Zależnie od temperatury, w ciągu 7 – 18 dni wykluwają się z nich białe larwy z brązowymi głowami i dość małymi odnóżami. Wgryzają się ziarna w których żerują i ich ciało przybiera kształt litery C.
Przechodzą do pięciu linień i przepoczwarzają się we wewnątrz ziaren. Studium poczwarki trwa około tygodnia. Cały cykl rozwojowy trwa od 24 do 133 dni, zależnie od temperatury. Przy 26 stopniach C i wilgotności względnej 70% ( 14 % zawartości wilgoci w produkcie ) cykl rozwojowy trwa 45 dni. Osobniki dorosłe dożywiają 10 miesięcy.
Zwalczanie
Ocena infestacji
Istnieje wiele różnorodnych technik chwytania owadów, które pozwalają na ocenę rozmiarów inwazji chrząszczy – szkodników produktów przechowalnianych. Należą do nich pułapki i zapadkowe, worki z przynętę, pułapki tubowe typu sonda, lepy na owady. Bez względu na zastosowane metodę należy skrupulatnie zapisywać obserwacje.
Higiena / Postępowanie
Składy żywności należy budować w solidnie, w sposób umożliwiający utrzymanie właściwych warunków przechowywania i łatwe sprzątanie. Budynki te powinny być ocieplone, dobrze wentylowane i izolowane od wilgoci. Powinno być w nich jak najmniej pęknięć i szczelin mogących stanowić kryjówki dla chrząszczy.
Towar należy układać w równe równe stosy ponad poziomem podłogi, na paletach, odstępstwie od ścian i sufitu. Odstępy między stosami i zapewniając wentylację, możliwość regularnej inspekcji, utrzymania czystości i - w razie potrzeby – aplikacji i środków owadobójczych. Ważna jest odpowiednia rotacja zapasów. Jeśli jest taka możliwość, towary powinny przechodzić przez magazyn tylko w jednym kierunku. Staranny dobór opakowań pomoże odeprzeć atak owadów. Generalnie lepiej sprawdzą się grube, mocne materiały o gładkiej, błyszczącej fakturze. Paczki powinny być mocne i szczelnie zamknięte.
Należy się starać, by w magazynie nie zalegały resztki żywności (składowanych towarów lub wtórnego pochodzenia, na przykład z gniazd ptaków), w których chrząszcze mogłoby się rozmnażać i rozwijać, stanowiąc zagrożenia dla magazynowania i żywności. Opanowane partie towaru powinny być niszczone lub poddawane fumigacji. W magazynach Należy utrzymywać nienaganną czystość, a miejsca magazynowania w gospodarstwach rolnych należy dokładnie wysprzątać przed żniwami. Całe ziarno przyjmowane do magazynu powinno być osuszone do odpowiedniego poziomu wilgotności i temperatury, np. <15% wilgotności i <15 stopni Celsjusza, a następnie utrzymywane w takim stanie.
Zwalczanie insektycydami
Środki owadobójcze można aplikować na elementy konstrukcyjne magazynów, szczególnie w miejscach potencjalnych kryjówek owadów. Możliwe jest również zastosowanie odpowiednich środków bezpośrednio na ziarno.
poradnik pochodzi z "Atlas szkodników w higienie sanitarnej" przygotowany przez firmę BAYER
